Evacuatie en vernieling boerderij Al meteen na het melken in de ochtend op 10 mei 1940 kwam op De Johanneshoeve de aanzegging dat zoon Jan van den Berg (1921) moest vertrekken met de koeien. Van vrijwel elke boerderij kwamen er ook één, soms twee koedrijvers mee, dat kon een zoon zijn of een knecht. De…
Al meteen na het melken in de ochtend op 10 mei 1940 kwam op De Johanneshoeve de aanzegging dat zoon Jan van den Berg (1921) moest vertrekken met de koeien. Van vrijwel elke boerderij kwamen er ook één, soms twee koedrijvers mee, dat kon een zoon zijn of een knecht. De koeien van de omliggende boerderijen werden gezamenlijk richting de Hessenweg gedreven en van alle boerderijen waar ze langs kwamen sloten koppels koeien aan. Het groeide uit tot een enorme kudde van ongeveer duizend dieren. Het was de bedoeling dat de koeien naar Kruishaar, ten noordoosten van Nijkerk, zouden lopen, vanwaar ze naar de haven gebracht zouden worden om uiteindelijk naar veiliger oorden te worden verscheept.De familie Van den Berg werd die ochtend uit elkaar gerukt. Moeder Mie was nog maar een paar dagen geleden ontslagen uit het ziekenhuis waar zij een operatie had ondergaan. Zij werd daarom met een ziekenwagen opgehaald. Dit was allemaal al geregeld want op last van de overheid hielden huisartsen dagelijks lijsten bij met namen van patiënten die – ingeval van evacuatie – met een luxe auto dan wel met een ziekenwagen naar de opstapplaatsen vervoerd moesten worden. De ziekenwagen was er ongeveer op het moment waarop Jan met de koeien weg moest. Ze hebben elkaar geen gedag meer kunnen zeggen, alles ging heel erg snel. Jan moest direct in actie komen; de koeien moesten de straat op en hij moest meteen mee. De militairen waren er ook al. Voor 10.00 uur moest het huis verlaten zijn en de waardevolle spullen eruit. Daarna zou de boerderij in brand gestoken worden. Alle boerderijen in een breedte tot vijfhonderd à duizend meter vanaf de liniedijk, werden die dag afgebrand, nodig voor verruiming van het schootsveld.Nadat moeder Mie en zoon Jan waren vertrokken, bleef vader Kees achter en zag toe hoe zijn mooie boerderij compleet met de rest van de inboedel door de Nederlandse militairen in brand gestoken werd. Hij is er tot op het laatst bij gebleven. Ook de stallen werden verbrand. De boerderijen van de buren gingen ook allemaal in vlammen op: langs de Horsterweg waren dat boerderij ’t Vliet van Hein Tolboom, De Horst van Hein Huurdeman en Midden Horst van Willem Blom. Zo ook boerderij Beekenkamp van Anton Huurdeman aan de Engweg en ’t Scham van Henk van Woudenberg. De bewoners hadden niets anders meer dan wat handbagage en een paar dekens waarmee ze de volgende dag naar hun vluchtplaats in Noord-Holland zouden worden gebracht. Alles wat was opgebouwd was verloren.
Voor noodwoningen en -stallen werden houten barakken gebruikt, in dit geval afkomstig van Kamp Waterloo op de Leusderheide. Tijdens de mobilisatie waren hierin militairen ondergebracht. De noodstallen waren nog voor de winter van 1940 klaar. Deze bleken van een zodanig goede kwaliteit te zijn dat één van deze noodstallen bij de Johanneshoeve nog overeind staat. Ook de noodwóning was een prima onderkomen, die met een houtkachel heel goed warm te stoken was. Hoewel het buiten hard vroor – het werd een strenge winter, het vroor soms wel 20 graden – werd het binnen soms zo heet dat ze de deur open moesten zetten. Terwijl ze buiten de sneeuwvlokken naar beneden zagen dwarrelen, zat Jan met een paar vrienden te kaarten naast de snorrende kachel.
Twee jaar later, in 1942, was de Johanneshoeve herbouwd. De bouw van de nieuwe boerderijen was in handen van een organisatie: Bureau Wederopbouw Boerderijen. Deze boerderijen zijn tijdens en na de bezetting allemaal gebouwd in de stijl van de Delftse School en zijn aan hun bouwstijl gemakkelijk te herkennen. Karakteristiek zijn de tuitgevels met schouderstukken, de hooidakkapellen in de zijdaken en de stalramen met dorpelventilatie. Ook hield men rekening met de vooroorlogse vormgeving. Zo heeft de architect het voorhuis van hun nieuwe boerderij weer haaks op de deel geplaatst, omdat dit vóór de oorlog ook zo was. Net als alle wederopbouwboerderijen kreeg de nieuwe boerderij de zo typerende gevelsteen met de uit de vlammen herrijzende leeuw met het jaartal van de verwoesting.
De genoemde routes passeren Johanneshoeve en zijn geschikt voor wandelen, fietsen of skeeleren. Ontdek ze op jouw favoriete manier.
Leusden in de Grebbelinie (1939-1945) is een boek van José Huurdeman over de oorlog in onze streek. Deze fietstocht brengt je langs een aantal markante locaties uit de oorlogstijd.
In 1939 en 1940 is langs het Valleikanaal, daar waar deze verder van de oude dijk af ligt (naast woonwijk 't Vliet en bedrijventerrein De Horst) nog een tweede dijk aangelegd. Hier lag dus een dubbele dijk. De nieuwe dijk lag evenwijdig aan en op ruim tweehonderd meter van de oude dijk. Het zand voor…
Voorposten Asschat verdedigde de andere toegangsweg vanuit het oosten: de Asschatterweg. De stellingen van Voorposten Asschat bevonden zich in de Asschatterkeerkade en in het voorwerk de Schans. In tegenstelling tot die van Stoutenburg waren deze voorposten wat beter geoutilleerd. In Asschat waren betonnen kazematten, een gietstalen koepelkazemat, lignissen, een hulpverbandplaats, verbindingsloopgraven, schuilnissen, groepsschuilplaatsen, hulpposten, latrines,…
Inundatie In de derde week van september 1939 werd overgegaan tot inundatie van het Grebbeliniegebied. Begonnen werd met de Vijfde Kom, de Asschatterkom. Het was de eerste kom die onder water gezet werd en deze actie gold als ‘proefinundatie'. De kom lag voor het grootste deel in Leusden en deels in Woudenberg. Op 18 september…
Evacuatie naar ErmeloOp 10 mei 1940 klonk om vier uur in de vroegte hoorngeschal, de oproep voor alle in Achterveld gelegerde militairen om naar hun stellingen te gaan. De hele familie Boersen hielp mee om de kapitein en de luitenant de deur uit te helpen. Beide ransels moesten gevuld worden, het noodzakelijkste meegenomen. Nog voor…
In de ochtend van vrijdag 11 mei 1940 om 8.00 uur moesten de Stoutenburgers zich verzamelen bij Jan van den Hengel, ‘Jan de Bakker' genoemd, op de driesprong in Stoutenburg. Vanaf de driesprong liepen de vluchtelingen langs Den Eng richting Amersfoort. Bertus Huurdeman (1927) en zijn familie van boerderij Den Eng liepen dus weer langs…
Brug over het Valleikanaal die een grote rol speelde in de Tweede Wereldoorlog.
De 60 kilometer lange Grebbelinie liep dwars door Leusden. Bij de aanleg van de Grebbeliniedijk in de achttiende eeuw werden komkeringen aangelegd om het water van de inundaties tegen te houden. Er waren in 1940 in totaal elf kommen, elk met een keerkade.
Voorposten Stoutenburg komt voort uit de dappere weerstand die in mei 1940 is geboden tegen oprukkende Duitse troepen. Daarmee droegen de militairen van het 16e Regiment bij aan de verdediging van Amersfoort.
De Moespot is een voormalige school waar het akkoord van Achterveld, ook wel de voedselconferentie, werd getekend.
Wist je dat er een schijnvliegveld was in de oorlog? Midden op Landgoed Den Treek.
