Voorposten Stoutenburg komt voort uit de dappere weerstand die in mei 1940 is geboden tegen oprukkende Duitse troepen. Daarmee droegen de militairen van het 16e Regiment bij aan de verdediging van Amersfoort.
De voorposten dienden om de eerste klappen op te vangen en werden gesitueerd op plaatsen waar de inundaties smal waren, op de keerkades en/of bij toegangswegen. Kapitein J. van der Heijden had het commando over zo’n honderdvijftig manschappen. Voorposten Stoutenburg bestond uit loopgraven met een lage aarden wal en lagen in een weiland waar al in 1938 een deel van het Stoutenburgse bos gerooid was. Het terrein met de loopgraven lag tussen de Hessenweg ter hoogte van boerderij ’t Kwade Gat en kasteel Stoutenburg, precies tussen de Stoutenburgerlaan en de Emelaarseweg, en bewaakte en verdedigde de toegangsweg naar Amersfoort vanuit het oosten: de Hessenweg (toen Barneveldseweg genaamd).
De vier ‘stukken geschut’ in de gevechtsopstellingen achter de voorposten konden de boerderijen waar de vijand zich bevond niet raken. Daarom zijn er twee kanonnen uit de stelling gehaald en in het vrije veld gezet. De ene werd naast de loopgraaf in het open veld aan de rand van het bos opgesteld, de andere net vóór de loopgraafstelling, langs de huidige Hessenweg, eveneens open en bloot in het veld. Zo konden de boerderijen waarin de Duitsers zich hadden verschanst met brisantgranaten worden bestookt. Er werd geschoten op alles wat verdacht was. De Duitse granaatwerper werd uitgeschakeld en de soldaten in de mitrailleuropstellingen zijn gedood of gevlucht.
Het uit de stelling halen van de stukken geschut was zeer gevaarlijk want de Nederlandse militairen werden flink beschoten door mortier- en mitrailleurvuur. Niemand werd geraakt, ‘Het waren slechte schutters’, zo schreef korporaal A. Drenth, een van de militairen die bij deze actie betrokken was (bij het stuk bij de Hessenweg) jaren later in zijn verslag. Wachtmeester Tj. de Jong, betrokken bij het stuk dat aan de bosrand stond opgesteld, beschreef in hetzelfde rapport, hoe zij onder mortiervuur lagen in het open veld, totdat zij het vijandelijk stuk tot zwijgen hadden gebracht.
Hoewel de Duitsers in eerste instantie de opdracht hadden om snel via de Grebbelinie naar Amersfoort door te breken is op het laatste moment besloten om de doorbraak via Scherpenzeel te bewerkstellingen: generaal Zickwolff concludeerde dat de verdediging vóór Amersfoort (in Achterveld en bij Voorposten Stoutenburg en Asschat) te sterk was.
Later zou blijken dat de vijand zich met één bataljon in Achterveld had opgehouden. De Duitse commandopost bevond zich op boerderij Klein Vinselaar. Twee maal twee compagnieën lagen op ongeveer driehonderd meter tegenover beide voorposten zodat deze allebei ruim zevenhonderd man tegenover zich hebben gehad. De beschietingen door de kanonnen van Voorposten Stoutenburg bleken zeer zuiver gericht geweest te zijn en hebben aan Duitse zijde de grootste verliezen toegebracht. In totaal zijn er in het terrein voor Voorposten Stoutenburg en Asschat tweehonderd Duitsers gesneuveld. Eén van de eerste die sneuvelde bij de Voorposten Stoutenburg was een Hauptmann (kapitein). De vijand was in de veronderstelling dat de voorposten een enorme bezetting hadden, alleen Stoutenburg al, werd ingeschat op duizend man.
De genoemde routes passeren Voorposten Stoutenburg en zijn geschikt voor wandelen, fietsen of skeeleren. Ontdek ze op jouw favoriete manier.
Leusden in de Grebbelinie (1939-1945) is een boek van José Huurdeman over de oorlog in onze streek. Deze fietstocht brengt je langs een aantal markante locaties uit de oorlogstijd.
Wandeling door het boerenlandschap boven Leusden. De wandeling gaat over het landgoed, het bos en langs de beken.
Wandeling over landgoed Stoutenburg en de landerijen naar het oorspronkelijke Groot Stoutenburg.
In 1939 en 1940 is langs het Valleikanaal, daar waar deze verder van de oude dijk af ligt (naast woonwijk 't Vliet en bedrijventerrein De Horst) nog een tweede dijk aangelegd. Hier lag dus een dubbele dijk. De nieuwe dijk lag evenwijdig aan en op ruim tweehonderd meter van de oude dijk. Het zand voor…
Voorposten Asschat verdedigde de andere toegangsweg vanuit het oosten: de Asschatterweg. De stellingen van Voorposten Asschat bevonden zich in de Asschatterkeerkade en in het voorwerk de Schans. In tegenstelling tot die van Stoutenburg waren deze voorposten wat beter geoutilleerd. In Asschat waren betonnen kazematten, een gietstalen koepelkazemat, lignissen, een hulpverbandplaats, verbindingsloopgraven, schuilnissen, groepsschuilplaatsen, hulpposten, latrines,…
Inundatie In de derde week van september 1939 werd overgegaan tot inundatie van het Grebbeliniegebied. Begonnen werd met de Vijfde Kom, de Asschatterkom. Het was de eerste kom die onder water gezet werd en deze actie gold als ‘proefinundatie'. De kom lag voor het grootste deel in Leusden en deels in Woudenberg. Op 18 september…
Evacuatie naar ErmeloOp 10 mei 1940 klonk om vier uur in de vroegte hoorngeschal, de oproep voor alle in Achterveld gelegerde militairen om naar hun stellingen te gaan. De hele familie Boersen hielp mee om de kapitein en de luitenant de deur uit te helpen. Beide ransels moesten gevuld worden, het noodzakelijkste meegenomen. Nog voor…
In de ochtend van vrijdag 11 mei 1940 om 8.00 uur moesten de Stoutenburgers zich verzamelen bij Jan van den Hengel, ‘Jan de Bakker' genoemd, op de driesprong in Stoutenburg. Vanaf de driesprong liepen de vluchtelingen langs Den Eng richting Amersfoort. Bertus Huurdeman (1927) en zijn familie van boerderij Den Eng liepen dus weer langs…
Evacuatie en vernieling boerderij Al meteen na het melken in de ochtend op 10 mei 1940 kwam op De Johanneshoeve de aanzegging dat zoon Jan van den Berg (1921) moest vertrekken met de koeien. Van vrijwel elke boerderij kwamen er ook één, soms twee koedrijvers mee, dat kon een zoon zijn of een knecht. De…
Brug over het Valleikanaal die een grote rol speelde in de Tweede Wereldoorlog.
De 60 kilometer lange Grebbelinie liep dwars door Leusden. Bij de aanleg van de Grebbeliniedijk in de achttiende eeuw werden komkeringen aangelegd om het water van de inundaties tegen te houden. Er waren in 1940 in totaal elf kommen, elk met een keerkade.
De Moespot is een voormalige school waar het akkoord van Achterveld, ook wel de voedselconferentie, werd getekend.
Wist je dat er een schijnvliegveld was in de oorlog? Midden op Landgoed Den Treek.
